معرفی روستای قهی

    قهی نام روستایی است که در 70 کیلومتری شرق اصفهان واقع است و از توابع شهرستان کوهپایه محسوب می‌گردد. نام این روستا که براساس روایات متعلق به دوره‌های قبل از اسلام و درواقع به نام کهی بوده به معنای جای پست مقابل واژه کوهپایه است. باستان‌شناسان معتقدند مسجد جامع قهی پیش از اسلام آتشکده زرتشتیان بوده است.

    روستای تاریخی قهی به علت قرار گرفتن در دل کویر تا 50 سال قبل، مرکز شترداری ایران بوده است اما با ورود اتومبیل و کامیون این حرفه کم‌کم در روستا رو به فراموشی سپرده شد و جمعیت روستا نیز که شترداری حرفه اصلی‌شان بود به مرور از روستا کوچ کرد و از جمعیت 3000 نفری آن طی 50سال گذشته کمتر از 800 نفرباقی مانده است. «ماکسیم سیرو» در کتاب راه‌های تاریخی اصفهان نیز در 60 سال قبل از روستای قهی به عنوان یک شهر یاد کرده است.
به روایتی هم گفته می‌شود که نام این روستا پیش از این «کسی» بوده و زمانی بیش از 70 دستگاه شترخوان، کاروانسرا و هزاران شتر برای حمل کالاهای تجاری در این منطقه وجود داشته است که در حال حاضر تمامی آن متروکه شده است.

    روستای قهی یکی از تاریخی‌ترین روستاهای استان اصفهان است. برخی از خانه‌های تاریخی این روستا قدمتی برابر با دوره صفویه دارند و کلیت بافت آن را خانه‌هایی از دوره قاجار تشکیل داده است. تاکنون 65 درصد از بافت تاریخی روستای قهی سالم مانده است.

اهالی و مردم این روستا به زبان و لهجه منحصر بفردی با هم تکلم می‌کنند که رواج چنین زبانی نشان از وجود فرهنگ دیرینه این روستا دارد.

    در این روستا حدود 20 اثر ثبت شده ملی مربوط به دوره صفویه و قاجار و خانه‌های قدیمی زیادی مربوط به 500 سال پیش وجود دارد. در میان این ساختمان‌ها، شترخانه‌ها و کاروانسراهای زیادی که هنوز ثبت نشده نیز به چشم می‌خورد.

    مرمت و احیا شترخان‌ها (محل‌های نگهداری شتر) یکی از مهم‌ترین اهداف احیای روستای قهی است. معماری گذشته روستای قهی شامل دیوارها، برج و باروها و سردرهای بلند که شکلی نیمه اشرافی‌ دارد، متفاوت از بناهای ساده? روستایی هم عصر خود است. این معماری علاوه بر ساختمان‌های شترخان، خانه‌های مسکونی را هم در بر می‌گیرد.

    از شاخصه‌های معماری این روستا خانه‌های بزرگ و اربابی به شکل قلعه است. این روستا دارای برج، مسجد جامع، حمام، آب‌انبار، کاروانسرا، دو حسینیه که تقریباً از بین‌رفته‌اند، امامزاده پیر شمس‌الدین و آتشگاه است. مصالح خاص معماری آن نیز از خشت و گل و گاهی چوب است.

وجود شیشه‌های رنگی، گچبری‌ها، ظریف‌کاری‌ها و نقاشی‌های بسیار در معماری این روستا نشان از کار استادکاران اصفهانی در این منطقه دارد و رونق بسیار شترداری در این روستا و اربابان توامند، دلیل وجود خانه‌های مجلل آن است.

روستای تاریخی قهی به تازگی در ردیف روستاهای دیگری چون ابیانه، میمند، کندوان و... از لحاظ نوع بافت تاریخی و حفظ خود قرار گرفته و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به کمک اعضاء انجمن روستاداران میراث فرهنگی این روستا سعی در شناخت این منطقه و ایجاد شرایط حفظ و نگهداری آن دارد. در این پروژه که گام‌های اولیه آن از فروردین‌ماه 1383 توسط پژوهشکده مردم‌شناسی برداشته شده، به شناخت معماری، شناخت فضاهای جدید، جزئیات معماری به‌طور جامع، مرمت اضطراری، تهیه طرح‌های مرمت برای بناهای ویژه و هماهنگی‌هایی با مسئولان شهری روستا در ساخت و سازهای جدید است.