تا پیش از صفویه منطقه ای به نام بختیاری وجود نداشته است. ظاهراً واژه بختیاری برای اولین بار در تاریخ گزیده (به سال 730 ه )به صورت نام یکی از قبایل لر بزرگ ضبط گردید. (تاریخ گزیده ص 540 ) اما با این حال چون واژه در بعضی از نسخه ها به صورت «مختاری »نوشته شده نمی توان به طور قطع در بارة قدمت واژه بختیاری با قطعیت شخن گفت . به هر حال واژه بختیاری در زمان صفویه هم به صورت نام یک ایل و هم به عنوان یک منطقه سیاسی نام برده شده است. (رک : تذکر?الملوک ، ص 85 ، عالم آرای ،ج اول ،ص 503 ).([1]) در بین کتابهای تاریخی ایران نام بختیاری اولین بار در تاریخ گزیده حمدا... مستوفی که در سال 730 ه. ق. تألیف شده، مشاهده می کنیم و چنین می خوانیم : «در سنه خمسمائه قریب صد خانه کرد از جبل السماق شام به سسب وحشتی که ایشان را با قوم افتاده بود به لرستان آمدند و در خیل احفا محمد خورشید که از وزراء بودند نزول کردند ، بر سبیل رعیتی برزگ ایشان ابوالحسن فضلوی بود... »

   «در عهد او (اتابک هزار سف که پس از سال 550 ه. ق. به اتابکی رسید ) ملک لرستان را رشک بهشت گشت و بدین سبب اقوام بسیار از جبل السماق شام بدو پیوستند. چون گروه عقیلی از نسل علی ابن ابی طالب و گروه هاشمی از نسل هاشم بن عبد مناف و دیگر طوایف و متفرق چون : استرکی، مماکویه، بختیاری، جوانکی و ... و دیگر قبایل که انساب ایشان معلوم نیست .»([2])

    پس از تاریخ گزیده در منتخب التواریخ معینی که در سال 816 ه. ق. تألیف شده است در مورد نام بختیاری در طبقه اتابکان لر بزرگ چنین می خوانیم :

     «پس در سنه خمس و خمسمائه قریب صد خانوار عرب از جبل السماق شام بیامدند و داخل رعایا لرستان شده خود را به خیل محمد خورشید که وزیر نصیرالدین محمد بود بستند، پیشوای این صد کس ابوالحسن فضلوی نام داشت. »

    «او( هزار سف ) قایم مقام پدر شد و به ایام دولت خود دار ا لا سلام « مال »(مال امیر ) را دار السلطنه ساخت و چنان معمورگردا نید که رشک بهشت و نمونه ارم شد، چنان که از هر جایی اصول و فحول هر قوم و قبیله متوجه آن ممالک گشتند. از جمله قومی بسیار وحشمی بی شمار ازجبل السماق بیامده بودند، مثل گروه عقیلی از نسل عقیل بن ابی طالب و جمعی هاشمی از نسل هاشم بن عبد مناف و دیگر طوایف متفرقه از هر جای و هر مملکت ، چنانکه : آسترکی، مماکویه، بختیاری، بندایی، کمانکشی، مماسنی، هازفتی، زلکی و امثال زلک بیامدند که اگر متعرض شرح هر یک از اینها گردیم اطناب یابد و ... » ([3])

    پس از دو کتاب مذکور ، شرفنامه بد لیسی هم در سال 1005 ه. ق. تألیف شده، اطلا عاتی در این مورد به دست می دهد که مطالب آن همانند دو کتاب فوق از تاریخ گزیده حمدا... مستوفی است .([4])

    اگر چه در کتاب منتخب التواریخ اسامی همه قبایل را ذکر نکرده است اما با این حال نکته در خور اهمیت آنست که نامبرده از دو قبیله* هازفتی که صحیح آن با زفتی است و زلکی نام برده است. از قبیله اول چندان آگاهی نداریم همین قدر می دانیم که امروزه در منطقه ای به نام بازفت در منطقه سردسیر بختیاری وجود دارد که خاطره قبیله بازفتی را در ذهن مجسم می سازد. قبیله دوم یعنی زلکی هنوز با همین نام باقی است و یکی از ایلات مهم چهارلنگ است.

    یکی دیگر از منابع زمان صفویه که به اختصار از لر ها یاد کرده، رساله کوتاهی است که تحت عنوان «آمار مالی و نظامی ایران در سال 1128 یا تفصیل عساکر فیروزی مآثر شاه سلطان حسین صفوی »به قلم میرزا محمد حسین مستوفی نویسنده رساله خاطر نشان ساخته است که مطالب این رساله را از روی تحفه شاهی یعنی کتابی که هنوز نسخه ای از آن پیدا نشده ، برداشته شده است. در این رساله لرها را به چهار طایفه فیلی، لک وزند، بختیاری وممسنی تقسیم می کند. رساله مذکور ایلات ایران را به دو فرقه دسته بندی می نماید . فرقه ایرانی الاصل که به هیچ طایفه دیگری مخلوط نشده اند، و فرقه ایلات بیرونی که از عهد کیان تا صفویه از ممالک دیگر کوچانیده به ایران آورده و سکنی دادهاند. ([5] )