طوایف هفت لنگ بختیاری به چهار طایفه بزرگ تقسیم بندی می شود.

1-بابادی باب، 2- دورکی باب، 3- بهداروند، 4- دینارانی باب و طوایف جانکی سردسیر وابسته به هفت لنگ

1- بابادی باب شامل:

الف: میر کائد(میر قائد): دوستعلی،سراج الدین،خشنوی،رکان،شیخ بابا روزبهان و دهدار

ب: آرپناهی: داودکولی، بویر،رکدی،خدادادی،پیرتازه و کسدی

ج: رواتی(شیخ رباط): اسدی، یوسفی،بهزادی، بارانی،علایی،ویسی و عیدی

د: گله: بور،دیله،سلکون،خواجه و حیدری

ه: شهنی: تاجدی وند،ارزانی وند،بهادروند،شاهسوند،قنبروند،باروند،شیخ وند،کاشانی،بلبل،شیخ،چرم و شوسینی

و: عالی پور: اولاد، احمدسمالی،مم حسینی،حاجی ور ،تقی عبدالهی،جلیل،بدر،یوسفی،نجفیو غیونی

ز: گاشه(عکاشه): آلونی،جاوی،شهرویی،کلامویی،کَلسِن، سله چین،کوشکی،میرزاوند،شهوی،میلاسی،کید،مویی،ونکی و کهو

ح: نصیر: قاضی،شیرازی، محمدجعفری و احمدی

ت:راکی: قاسم وند،کلاوند، طماسوند،فردی پور،جووند و ارزانی وند

ی: مدملی: سمالوند،سلحشور،بهلول،گوراوند و سلیمانوند

2-  بهداروند                     

 الف: منجزی: نیم بنیچه،تاج الدین، عبدالهی،بولسنی،لوخرده،روا، هلیلی،مال احمدی، لم لمی و هارونی

ب: بلیوند:جواروند، شهسوند، نهریزوند و شکلک

ج:تردای(برون والی یا عالی): کیو(کبود)، شیرزادی، اوستا(استاد) ملا، مروزنی ،آل جمالی و چنگایی

د: استکی: قاید،کلار و کیوون

ه: دهناشی: امروند، طماسیوند، شیرانی، جمالوند و غیبی وند

و: کیارسی: نورالدین وند، حاجیوند و درویش وند

3- دورکی باب                                                                                                                                                                        

الف : آسترکی: اسوند، بیرامسیر(بهرام سری) ،گاهیوند، کاوشه، دهدار، گیلانی، سرلک، کاید،مهمدوند، خراج، بلفایی،مختاری(چابری هفت لنگ)

ب:  زراسوند : 1- ایهاوند(هیهاوند) : توشمال، الاسوند(علاسوند)، میر، زنبور، احمدخسروی ویتیم

                     2- کورکور: شهو، ایمری، خدرسرخ، سیفدین وند، گرگه، باپیر،خدری

ج: موری: اسه وند(حسنوند)، اوروند، الیجه وند(علیجان وند)، کرتلایی، عیدی وند، بوری، کریم وند، قاسم وند، عبده وند و گورداگونی

د: گندلی: بره بی چاست، جلیل وند، ورناصری،صالح بابری، سلطانعلی وند، کول وند، سبزعلی وند، بازی وند، مدولی، جمال وند، شهریاروند و حسین پور

ه: اسیوند: شهماروند، بردی،گاودوش،خواجه، پِل و مرغایی

و: بابا احمدی(بامدی): کشکی، سراج دین، احمد فردینی و درویش آدینه

4- دینارونی باب( دینارانی):                                                                                          

الف :عالی محمودی : مهرعلی خانی و علی مردان خانی

ب: نوروزی: کمالوند، یارعلی وند، میانگران و راسند

ج: گورویی: مم شوویسنی، عیسیوند، احمد خدری و پینه

د: بویری: کلالی، مهمدی،نوشاری، شیخ میری،جهانگیری و محمدی

ه: سهید(سعید): کی مقصودی، کی شمصوری،کی بندری،پا تاوه ایی،شاه پیری،حاجی و خداوش

و: سرقلی: مهری، طهماسبی، غدیری،زیلایی و گدا

جانکی سردسیر( وابسته به هفت لنگ)

محمودی، ریگی، سیاسی، شیرانی، بارزی، بوگر، سونگ جلیلی و بردبر

منطقه بختیاری از نظر تاریخی

    بختیاریها شاخه ای از الوار هستند که در تاریخ ایران به « لر بزرگ» مشهورند و در منطقه بختیاری کنونی سکونت دارند. در عصر صفویه نام بختیاری از کلمه «بختیار وند»که یکی از طوایف مهم آنها است بر روی لر بزرگ نهاده شد. هر چندکه منابع تاریخی دراوایل قرن هشتم نام بختیاری را متذکر شده اند.([1])قبایل بختیاری و فیلی در کوهستانهایی که از اصفهان گرفته تا شوشتر تا قریب کرمانشاهان میرود سکنی دارند . بختیاریها و بعضی از قبایل دیگر را می توان گفت که هرگز بکلی در تحت اطاعت سلاطین ایران نبوده اند و در مقابل جبال منعیه تا هنوز بر عادات رسوم خود روزگار می گذرانند و در اداره امور داخلیه چندان اعتنایی به حکام و اعوان حکومت ندارند بلی به جهت اینکه از اراضی جفه که در دامنه کوهستان ایشان واقع است بهره داشته باشند قدری سرباز و قلیلی مالیه می دهند.([2])

بختیاریها از نظر تاریخی گاهی جزء استان فارس و زمانی جزء حکومت خوزستان بود، زیرا تاریخ بختیاری در این باره می نویسد:

«در اوایل سلطنت فتحعلی شاه ، بختیاری جزء خاک فارس بود و رود کارون حد فاصل بین فارس و خوزستان بود ، از سال 1252 ق. بختیاری گاهی جزءفارس و گاهی جزء حکومت خوزستان بود .»([3])

    محدوده سرزمین بختیاری در زمان قاجار گسترش یافت چنان که محمد تقی خان چهار لنگ از تیره کنورسی (کیان ارثی )و یکی از اعقاب علی مردان خان بختیاری دهات متعددی را در نواحی فریدن و بربرود خریداری کرد. همچنین نامبرده مناطق شوشتر و رامهرمز را به تصرف خود در آورد و بدین سان محدوده بختیاری از شمال و جنوب گسترش یافت.([4])سرزمین پهلوی در طول حکمرانی سلسله پهلوی مورد تجزیه قرار گرفت و در این میان مناطق وسیعی از آن ضمیمه استانهای خوزستان، لرستان و اصفهان گردید .

     آقای احتسابیان مرزهای بختیاری چهارلنگ و هفت لنگ را چنین شرح داده است: بختیاری چهارلنگ آخرین قسمت ولایت بروجرد بختیاری چهارلنگ است حدودش از شمال خاک چاپلق (ازنا)، از سمت مشرق خاک گلپایگان و خوانسار و مقداری از خاک اصفهان و از جنوب بختیاری هفت لنگ و از سمت مغرب خاک سیلاخور سفلی و لرستان می باشد (جغرافیای نظامی ایران ص 258).([5]). نامبرده سپس در باره مرزهای بختیاری هفت لنگ خاطر نشان ساخته است که "محال بختیاری هفت لنگ واقع است بین ایالت فارس و ایالت اصفهان و ایالت خوزستان و لرستان."دراواسط زمامداری رضاشاه ضمن آنکه مناطق وسیعی از بختیاری به خوزستان پیوست، بقیه آن به صورت فرمانداری شهرکرد، بختیاری و سپس تبدیل به فرمانداری کل چهارمحال و بختیاری گردید.([6])

تا پیش از صفویه منطقه ای به نام بختیاری وجود نداشته است. ظاهراً واژه بختیاری برای اولین بار در تاریخ گزیده (به سال 730 ه )به صورت نام یکی از قبایل لر بزرگ ضبط گردید. (تاریخ گزیده ص 540 ) اما با این حال چون واژه در بعضی از نسخه ها به صورت «مختاری »نوشته شده نمی توان به طور قطع در بارة قدمت واژه بختیاری با قطعیت شخن گفت . به هر حال واژه بختیاری در زمان صفویه هم به صورت نام یک ایل و هم به عنوان یک منطقه سیاسی نام برده شده است. (رک : تذکر?الملوک ، ص 85 ، عالم آرای ،ج اول ،ص 503 ).([1]) در بین کتابهای تاریخی ایران نام بختیاری اولین بار در تاریخ گزیده حمدا... مستوفی که در سال 730 ه. ق. تألیف شده، مشاهده می کنیم و چنین می خوانیم : «در سنه خمسمائه قریب صد خانه کرد از جبل السماق شام به سسب وحشتی که ایشان را با قوم افتاده بود به لرستان آمدند و در خیل احفا محمد خورشید که از وزراء بودند نزول کردند ، بر سبیل رعیتی برزگ ایشان ابوالحسن فضلوی بود... »

   «در عهد او (اتابک هزار سف که پس از سال 550 ه. ق. به اتابکی رسید ) ملک لرستان را رشک بهشت گشت و بدین سبب اقوام بسیار از جبل السماق شام بدو پیوستند. چون گروه عقیلی از نسل علی ابن ابی طالب و گروه هاشمی از نسل هاشم بن عبد مناف و دیگر طوایف و متفرق چون : استرکی، مماکویه، بختیاری، جوانکی و ... و دیگر قبایل که انساب ایشان معلوم نیست .»([2])

    پس از تاریخ گزیده در منتخب التواریخ معینی که در سال 816 ه. ق. تألیف شده است در مورد نام بختیاری در طبقه اتابکان لر بزرگ چنین می خوانیم :

     «پس در سنه خمس و خمسمائه قریب صد خانوار عرب از جبل السماق شام بیامدند و داخل رعایا لرستان شده خود را به خیل محمد خورشید که وزیر نصیرالدین محمد بود بستند، پیشوای این صد کس ابوالحسن فضلوی نام داشت. »

    «او( هزار سف ) قایم مقام پدر شد و به ایام دولت خود دار ا لا سلام « مال »(مال امیر ) را دار السلطنه ساخت و چنان معمورگردا نید که رشک بهشت و نمونه ارم شد، چنان که از هر جایی اصول و فحول هر قوم و قبیله متوجه آن ممالک گشتند. از جمله قومی بسیار وحشمی بی شمار ازجبل السماق بیامده بودند، مثل گروه عقیلی از نسل عقیل بن ابی طالب و جمعی هاشمی از نسل هاشم بن عبد مناف و دیگر طوایف متفرقه از هر جای و هر مملکت ، چنانکه : آسترکی، مماکویه، بختیاری، بندایی، کمانکشی، مماسنی، هازفتی، زلکی و امثال زلک بیامدند که اگر متعرض شرح هر یک از اینها گردیم اطناب یابد و ... » ([3])

    پس از دو کتاب مذکور ، شرفنامه بد لیسی هم در سال 1005 ه. ق. تألیف شده، اطلا عاتی در این مورد به دست می دهد که مطالب آن همانند دو کتاب فوق از تاریخ گزیده حمدا... مستوفی است .([4])

    اگر چه در کتاب منتخب التواریخ اسامی همه قبایل را ذکر نکرده است اما با این حال نکته در خور اهمیت آنست که نامبرده از دو قبیله* هازفتی که صحیح آن با زفتی است و زلکی نام برده است. از قبیله اول چندان آگاهی نداریم همین قدر می دانیم که امروزه در منطقه ای به نام بازفت در منطقه سردسیر بختیاری وجود دارد که خاطره قبیله بازفتی را در ذهن مجسم می سازد. قبیله دوم یعنی زلکی هنوز با همین نام باقی است و یکی از ایلات مهم چهارلنگ است.

    یکی دیگر از منابع زمان صفویه که به اختصار از لر ها یاد کرده، رساله کوتاهی است که تحت عنوان «آمار مالی و نظامی ایران در سال 1128 یا تفصیل عساکر فیروزی مآثر شاه سلطان حسین صفوی »به قلم میرزا محمد حسین مستوفی نویسنده رساله خاطر نشان ساخته است که مطالب این رساله را از روی تحفه شاهی یعنی کتابی که هنوز نسخه ای از آن پیدا نشده ، برداشته شده است. در این رساله لرها را به چهار طایفه فیلی، لک وزند، بختیاری وممسنی تقسیم می کند. رساله مذکور ایلات ایران را به دو فرقه دسته بندی می نماید . فرقه ایرانی الاصل که به هیچ طایفه دیگری مخلوط نشده اند، و فرقه ایلات بیرونی که از عهد کیان تا صفویه از ممالک دیگر کوچانیده به ایران آورده و سکنی دادهاند. ([5] )

سال نو و نوروز باستانی بر هموطنان ارجمندم مبارک باد.