«یلدا» واژه‌ایست به معنای «تولد» برگرفته از زبان سریانی که از شاخه‌های متداول زبان «آرامی» است. زبان «آرامی» یکی از زبان‌های رایج در منطقه خاورمیانه بوده‌است. برخی بر این عقیده‌اند که این واژه در زمان ساسانیان که خطوط الفبایی از راست به چپ نوشته می‌شده، وارد زبان پارسی شده‌است.

واژه «یلدا» به معنای «زایش زادروز» و تولد است. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند و از این رو به دهمین ماه سال دی (به معنای روز) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود.

 جشن یلدا و عادات مرسوم در ایران

ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب یلدا آخرین شب پاییز را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است تا سپیده دم بیدار می‌مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم می‌دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی روحیه آنان را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رخت خواب روند و لختی بیاسایند.

• در آیین کهن، بنابر یک سنت دیرینه آیین مهر شاهان ایرانی در روز اول دی‌ماه تاج و تخت شاهی را بر زمین می‌گذاشتند و با جامه‌ای سپید به صحرا می‌رفتند و بر فرشی سپید می‌نشستند. دربان‌ها و نگهبانان کاخ شاهی و همه برده‌ها و خدمت‌کاران در سطح شهر آزاد شده و به‌سان دیگران زندگی می‌کردند. رئیس و مرئوس، پادشاه و مردم عادی همگی یکسان بودند. البته درستی این امر تایید نشده و شاید افسانه‌ای بیش نباشد. ایرانیان در این شب باقی‌مانده میوه‌هایی را که انبار کرده بودند به همراه خشکبار و تنقلات می‌خوردند و دور هم گرد هیزم افروخته می‌نشستند تا سپیده دم بشارت روشنایی دهد زیرا به زعم آنان در این شب تاریکی و سیاهی در اوج خود است. جشن یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شب‌نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‌شود. متل‌گویی که نوعی شعرخوانی و داستان‌خوانی است در قدیم اجرا می‌شده‌ است به این صورت که خانواده‌ها در این شب گرد می‌آمدند و پیرترها برای همه قصه تعریف می‌کردند. آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه نمادی دارند و نشانه برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند، این میوه‌ها که اغلب دانه‌های زیادی دارند، نوعی جادوی سرایتی محسوب می‌شوند که انسان‌ها با توسل به برکت‌خیزی و پردانه بودن آنها، خودشان را نیز مانند آنها برکت‌آور می‌کنند و نیروی باروی را در خویش افزایش می‌دهند و همچنین انار و هندوانه با رنگ سرخشان نمایندگانی از خورشید در شب به‌شمار می‌روند. در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پُری آن، آینده‌گویی می‌کنند.
• در خطه شمال و آذربایجان رسم بر این است که در این شب خوانچه‌ای تزیین شده به خانه تازه‌عروس یا نامزد خانواده بفرستند. مردم آذربایجان در سینی خود هندوانه‌ها را تزئین می‌کنند و شال‌های قرمزی را اطرافش می‌گذارند. درحالی که مردم شمال یک ماهی بزرگ را تزئین می‌کنند و به خانه عروس می‌برند.
• سفره مردم شیراز مثل سفره نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سرد مزاج‌ها و خرما و رنگینک برای گرم مزاج‌ها موجود است. حافظ‌خوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازی‌هاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چله‌نشینان شده‌است.
• همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی به طور پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند. همچنین در مناطق دیگر همدان تنقلاتی که مناسب با آب و هوای آن منطقه‌است در این شب خورده می‌شود. در تویسرکان و ملایر، گردو و کشمش و مِیز نیز خورده می‌شود که از معمولترین خوراکی‌های موجود در ابن استان هاست.
• در شهرهای خراسان خواندن شاهنامه فردوسی در این شب مرسوم است.
• در اردبیل رسم است که مردم، چله بزرگ را قسم می‌دهند که زیاد سخت نگیرد و معمولاً گندم برشته (قورقا) و هندوانه و سبزه و مغز گردو و نخودچی و کشمش می‌خورند.
• در گیلان هندوانه را حتماً فراهم می‌کنند و معتقدند که هر کس در شب چله هندوانه بخورد در تابستان احساس تشنگی نمی‌کند و در زمستان سرما را حس نخواهد کرد. «آوکونوس» یکی دیگر از خوردنی‌هایی است که در این منطقه در شب یلدا رواج دارد و به روش خاصی تهیه می‌شود. در فصل پاییز، ازگیل خام را در خمره می‌ریزند، خمره را پر از آب می‌کنند و کمی نمک هم به آن می‌افزایند و در خم را می‌بندند و در گوشه‌ای خارج از هوای گرم اطاق می‌گذارند. ازگیل سفت و خام، پس از مدتی پخته و آبدار و خوشمزه می‌شود. آوکونوس در اغلب خانه‌های گیلان تا بهار آینده یافت می‌شود و هر وقت هوس کنند ازگیل تر و تازه و پخته و رسیده و خوشمزه را از خم بیرون می‌آورند و آن را با گلپر و نمک در سینه‌کش آفتاب می‌خورند.(آو= آب و کونوس = ازگیل). در گیلان در خانواده هایی که در همان سال پسرشان را داماد یا نامزد کرده‌اند رسم است که طبقی برای خانواده نوعروس می فرستند. در این طبق میوه‌ها و خوراکی‌ها و تنقلات ویژه شب چله به زیبایی در اطراف آراسته می‌شود و در وسط طبق هم یک ماهی بزرگ (معمولا ماهی سفید) تازه و خام همراه با تزیین سبزیجات قرار می‌گیرد که معتقدند باعث خیر و برکت و فراوانی روزی زوج جدید و همچنین سلامت و باروری نوعروس می‌گردد.
• مردم کرمان تا سحر انتظار می‌کشند تا از قارون افسانه‌ای استقبال کنند. قارون در لباس هیزم‌شکن برای خانواده‌های فقیر تکه‌های چوب می‌آورد. این چوب‌ها به طلا تبدیل می‌شوند و برای آن خانواده، ثروت و برکت به همراه می‌آورند.

               محفل آریایی تان طلایی،

          دلهایتان دریایی

          شادیهایتان یلدایی

آبشار در منطقه لالی (زلکی 1388)

 آبشار لالی در مسیر تنگ حتی و بنه وار زلقی(زلکی) در حدود 5 کیلو متری لالی مشرف بر آب شور قرار دارد.

ارتفاع آبشار 5 متر می باشد از دل کوه بیرون می آید.

سنگ قبر در بنه وار زلقی  دی ماه سال 1386 ( حمید زلکی)

شیر سنگی در بنه وار زلقی (دی ماه سال 1386 (حمید زلکی)

                             قبرستنقدیمی در بن وارزلقی ( زلکی) 88

قبرستان هایی که مرز چهارلنگ و هفت لنگ را در بنه وار زلقی مشخص کرده.(عکس زلکی)88

کوچ عشایر بختیاری مرداد89 ( زلکی)

کوچ عشایر بختیاری مرداد89 کوه تاراز  ( زلکی)

کوچ عشایر بختیاری مرداد89  ( زلکی)

آب بازفت  1389( زلکی)

کوه تاراز 1389 ( زلکی)

  آبشار آرپناه (خوزستان مسجدسلیمان- لالی)

آبشار آرپناه

در منطقه آرپناه لالی ،چشمه بزرگی از دل کوه سرازیر می شود که در مسیر خود به شکل آبشارهای بسیار زیبایی در آمده که می تواند جاذب توریست باشد و در طول مسیر آب آن چند آسیاب وجود دارد که آسیاب‌های پلنگ و نهنگ از مشهورترین آنها هستند.

تالاب شیمبار (شیرین بهار )

تالاب شیمبار در منطقه حفاظت شده شیمبار و در امتداد رشته کوه‌های عظیم زاگرس در ناحیه استان خوزستان قرار دارد.تالاب شیمبار بدلیل قرار گرفتن در ارتفاعات استان خوزستان متأثر از اقلیم مناطق کوهستانی بوده ودارای آب و هوای معتدل وبارش فراوان باران به خصوص در فصول پاییز وزمستان می‌باشد .جامعه جنگلی وگونه غالب درختی منطقه بلوط ایرانی می‌باشد که به وفور در منطقه مشاهده می گردد.هرچند تنوع زیستی گیاهان تالاب از مهمترین شاخص‌های آن می‌باشد اما پوشش غالب تالاب گونه‌های درختچه‌ای جاز یا بنگله است که سازگاری قابل توجهی با محیط دارند.از گونه‌های جانوری در منطقه می‌توان ،گرگ ،شغال ،روباه ، خرس و... نام برد .همچنین تنوع عظیمی از پرندگان نظیر حواصیل ،چلچله ، کشمیان و... در این تالاب وجود دارد.ساکنین دائمی تالاب به طور پراکنده در روستاهای پیرامون تالاب سکونت دارند و پرورش چهارپایان اهلی نظیر بز وگوسفند اصلی ترین درآمد ساکنین منطقه می‌باشد.

منطقه شیمبار (شیرین بهار )

قالی کوه یا غالیه کوه رشته کوهی از کوه‌های زاگرس در منطقه زلقی(زلکی) شهرستان الیگودرز است بلندترین قله این رشته کوه 4028 متر ارتفاع دارد در دل این رشته کوه غار باستانی و غار بزنوید از زیبایی تاریخی طبیعی برخوردارند ین کوه از شمال غربی به سراب کیگوران از شرق به روستای کیزاندره و از جنوب شرقی به آبشار آب سفید ختم می‌شود در شمال این رشته کوه دشت لاله‌های واژگون که بزرگترین دشت لاله واژگون جهان است قرار دارد. این منطقه به دلیل داشتن گونه‌های جانوری(مانند خرس و گراز و قوچ و میش کوهی و گرگ و انواع پرندگان شکاری و ...) و گیاهی کم نظیر داری اهمیت است و به دلیل قله‌های مرتفع یکی از مناسب‌ترین مکان‌های کوهنوردی در ایران است

روستای شیوند یکی از 30 روستایی است که پس از آبگیری سد راه ارتباطی زمینی آن قطع شده است و تنها با استفاده از قایق می توان به آن دسترسی داشت. 5 کیلومتر بعد از سد کارون و پس از عبور از روی پلهای قوسی به سمت دهدز به روستای رکعت در کنار جاده می رسیم. جاده فرعی کوچکی ما را تا نزدیک دریاچه  هدایت می کند. همه روزه قایق هایی برای رفت و آمد اهالی روستاهای اطراف دریاچه در اینجا وجود دارد.

 بارج(کشتی کوچکی که برای حمل و نقل اتومبیل و وسایل سنگین موتوری استفاده می شود)که  متعلق به  شرکت آب نیرواست و وظیفه حمل و نقل مسافرین و بارهای ساکنین را به عهده دارد حدود ساعت 8 صبح به سمت روستای شیوند حرکت می کند. حدود 13 کیلومتر قایق سواری بر روی دریاچه ، تجربه ای لذت بخش است، مناظر اطراف بسیار دیدنی است خصوصا اینکه هنوز در بسیاری از مناطق درختانی که تا نیمه در آب هستند را می توان مشاهده کرد. با قایق موتوری حدودا 35 دقیقه وبا بارج این مسافت 5/1 ساعته طی می شود. روستای شیوند در کرانه غربی دریاچه قرار دارد و روستای بزرگی است که علی رغم قطع ارتباطات زمینی هنوز بسیار شاداب به نظر می رسد و زندگی در آن به زیبایی جریان دارد.

برای رسیدن به آبشار شیوند پس از عبور از روستا وارد دره ای می شویم که رود پر آبی در آن جریان دارد. بعد از حدود 2 ساعت پیاده روی و طی 5 کیلومتر در میان این دره به آبشار بلند و پر آب شیوند می رسیم که حدود 90 متر ارتفاع دارد. با کمی حوصله و حدود نیم ساعت پیاده روی می توان به بالای آبشار رسید.آبشار شیوند درست در دامنه های شرقی کوه منگشت قرار دارد.در ارتفاعات بالاتر نیز چندین آبشار به چشم می خورد که بازدید از آنها زمان بیشتری لازم دارد.

در روستای شیوند کاروانسرای قدیمی وجود دارد که در آن  چاهی عجیب به عمق حدود 20 متر و قطری برابر 60متر وجود دارد که دارای 3 غار است . در محوطه وسط آن سنگچینهایی به شکل نیمدایره و تودر تو دیده می شود. چاه دیگری در نزدیکی کاروانسرا است که گفته می شود عمق آن  60 متر و قطرش 20متر است و در این روستا به زندان شهرت دارد.

روستائیان شیوند مردمانی مهربان و مهمان نواز هستند. این افراد عمدتا کشاورز هستند و درباغهای فراوان گردو ، انجیر و انار و مزارع گندم و جو مشغول کار هستند. می توانید به راحتی در اطراف روستا چادر بزنید و از محصولات ویژه که عمدتا عسل، انجیر خشک و بند شده و رب انار است به عنوان نمونه ای از سوغاتی های این روستا به منزل ببرید. 

 عکس از گروه کوهنوردی ایثار

دریاچه شَطِ تِمی یکی از جاذبه‌های طبیعی و گردشگری شهرستان الیگودرزواقع در منطقه زلکی(زلقی) است. تمی در گویش بختیاری به مکانی صاف و هموار که در جایی بلند قرار گرفته گفته می‌شود.دریاچه تمی در منطقه ای کوهستانی در مرز استانهای خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و در جنوب رشته کوههای اشترانکوه و قالی کوهبختیاری واقع شده‌است.

آب این دریاچه از سیلابهای بهاری و ذوب برفهای کوههای اطراف دریاچه که دارای یخچال‌های دایمی و در سراسر سال پوشیده از برف و یخ است تامین می‌شود و به سبب موقعیت خاص جغرافیایی آب این دریاچه فاقد جریان است.دریاچه شط تمی در واقع یک دریاچه بسته و فاقد هرگونه آبزی است. مراتع، چمن زارها و پوشش گیاهی خاص وسیعی که در اطراف این دریاچه از دشت موز تا دشت تمی گسترده شده محل مناسبی برای اردو زدن عشایر هنگام کوچ بزرگ خود از گرمسیر واقع در جلگه خوزستان به سمت اشترانکوه، قالی کوه و زردکوه بختیاری و محل ییلاقی بسیار خوبی برای عشایر دزفول است. دریاچه تمی از دو قسمت اصلی و تقریبا بیضی شکل در شمال فلات به طول حدود چهارهزار متر و عرض یک هزارمتر و دریاچه فصلی مثلثی شکل در جنوب تشکیل شده‌است و دو دریاچه بوسیله تنگی به یکدیگر متصل می‌باشند.

دسترسی

برای دسترسی به دریاچه قبلاً از مسیر الیگودرز، بزنوید ،دستگرد، پز، لیروک (در کنار رودخانه زلقی ) استفاده می شد که از دستگرد به بعد مسیر را پیاده رو بود. ولی به تازگی با آماده شدن جاده الیگودرز ، لیروک از این مسیر کوتاه تر شده استفاده می‌شود و قسمت بسیاری از راه را می توان با خودرو طی کرد ولی کوهنوردان گاهی از همان مسیر قبلی استفاده می کنند.

لازمه رسیدن به دریاچه عبور از آب زالکی یا بختیاری است. از لیروک تا رودخانه 1 ساعت به طول می انجامد. سپس با رسیدن به رودخانه، با وسیله ای به نام گرگر از آن عبور کنید. گرگر : وسیله ای است متشکل از یک سیم بکسل قوی که در دو طرف رودخانه نصب شده و یک قرقره بروی سیم بکسل حرکت می کند. به وسیله طناب و یک چوب دوشاخه بزرگ محلی برای نشستن به قرقره متصل شده است که توسط دو رشته طناب در دو طرف رودخانه و کشیدن به سمت مورد نظر از رودخانه عبور کنید طول قرقره لیروک 60 متر و ارتفاع آن از سطح 5 متر است.. راهی مالرو به سمت جنوب و بالای گردنه از دره مقابل امتداد دارد و این آخرین مرحله حرکت تا دریاچه محسوب می شود. مسیر تقریباً جنگلی است و دارای چشمه های زیادی است که تقریبا در دو سوم مسیر تا دریاچه آب وجود دارد ، پس از یک مسافت طولانی در محیط فلات مانند بالای گردنه، دشت بسیار وسیعی وجود دارد که کاملا سرسبز و هموار است. پس از پیمودن یک ساعت پیاد روی به دریاچه خواهید رسید.

اِمامزاده مُحمٌد بن حَسَن یکی از مکان‌های زیارتی و گردشگری شهرستان الیگودرز واقع در جنوب شرق استان لرستان است که هر ساله میزبان گردشگران بسیاری از نقاط مختلف لرستان و ایران است.این امامزاده در فاصله 130 کیلومتری از شهر الیگودرز قرار دارد. مسیر منتهی به مقبره امامزاده محمد بن حسن جاده ای خاکی و کوهستانی است که البته مقداری از این جاده روستایی آسفالت است. در انتهای جاده باید مسافتی را هم پیاده طی کرد. آرامگاه این امامزاده در یک زمین نسبتاً هموار قرار گرفته که اطراف آرامگاه را کوه ها و درختان بلوط پوشانده است. ساختمان آرامگاه امامزاده محمد بن حسن با وجود بازدیدکنندگان بسیار همچنان بافتی قدیمی و فرسوده دارد.آرامگاه تنها از یک اتاق بسیار کوچک تشکیل شده که مصالح به کار رفته در ساخت آن خشت و گِل است. ساختمان آرامگاه این امامزاده تقریباً هیچ گونه امکانات رفاهی ندارد.

مسافتی که زواران و گردشگران بایستی پیاده روی کنند در حدود یک کیلومتر می باشد که پس از عبور از دره تنگ و باریک ازآب مراد و درخت مراد در مسیر زواران می باشدگذشته و در دامنه کوه که چهار طرف امام زاده محمد بن حسن را پوشانده ،مقبره امام زاده قراردارد. آبشار دو قلو که به زبان محلی بُرد اُو (بُرد به معنای سنگ و اُو به معنای آب) سرلزیر می شود و ارتفاع آن حدود50 متر می باشد در ضلع شرقی امام زاده محمدبن حسن(مومد حسن)قرار داردو آبشار دیگری در فاصله 200متری آبشار دوقلوقرار دارد که پس ازسرازیر شدن از کوه در سراشیبی کوه سر ریز می شود و منظره جالبی بوجود می آورد. لازم به ذکر است که امام زاده محمدبن حسن از نوادگان امام حسن مجتبی می باشد که مورد تأئید قرار گرفته است  

راهنمایی مسیر امام زاده محمد بن حسن(مومد حسن)

پس از خروج ازشهر الیگودرز به سمت محور اصفهان حرکت می کنید و پس چند کیلومتر کوتاه به سه راهی( شول آباد بزنوید ) می رسید که تابلوی بزرگ سد رودبار لرستان در کنار آن قرار دارد، به سمت جاده فرعی (شول آباد بزنوید) از جاده اصلی خارج می شوید ،پس از  عبور از روستاهای جوشان و ززم به روستای برم و پس از فاصله کوتاهی خان آباد می رسید. در مسیر خود مناطق زیباییچون آبشار آب سفید، قبرستان باستانی بزنوید(بزنوی)، دورنمای سد رود بار ، سه پلان پل بزرگ خرپایی وکوه قالی کوه وجود دارد.

  امامزاده محمدبن حسن(مومدحسن) شهریور 89-زلکی

  زواران امامزاده محمدبن حسن شهریور 1389-زلکی

پارگینگ امامزاده محمدبن حسن(انتهای جاده )شهریور 1389-زلکی