تی به ره

یکی نَدونهِ دِلُم سیچِه هَمقُزر سردهِ

گَمون کُنُم زِ وَرِ روزگارِنامَردهِ

اِگوی که قسمتِ مُو هَرسِ تی و حینِ دِلهِ

مَیَر سی حُونهِ خَراویم کسی قَسم خَرده؟

دل مو جورِ کِلوسهِ که وا بهار اِدِرا

مو تی به رَه اِنشینُم بهار وًر گَرده

دِلِمو لالهِ سُهرهِ که ایدراههِ به دشت

ولی زِ بَخت بَدُم دشت لاله هم زَردهِ

مو مَندُمه تَک و تِهنا وُ هَمدُورُنگی نید

دِلُم اسیر غَمِه ری دِلُم کُهی دَردهِ

                                           شعر از روشن سلیمانی

چه زیباست ! رویش سبزه ، شکفتن شکوفه ، وزش نسیم رحمت و چه تماشایی است رقص پروانه بر گِرد گل و شکوفه و چه پر رونق است نغمه ی پرندگان خوش الحان در فصل شکوفایی ، طراوت و سرزندگی طبیعت . ضمن عرض تبریک حلول سال نو به تمامی هموطنان ، همکاران ، همتیاران، دوستان و عموم مردم با صفا و صمیمی ، سالی تؤام با خوشبختی ،‌صفا ،‌سرور ، بهروزی ، شادکامی و بالندگی را برای همه ی عزیزان خواستارم 

همه جا جور وٍلات مُو بهارٍس خُو نید

بن و کلخُنگ و بلیط کد دارس خُو نید

تمبی و دیمه و مُنگشت و دلا و سالند

هیچ جایی سر گل جور مُنارس خُو نید

کلگ و موسیر و کلوس دم برف و ریواس

ساوه هم جور کُتک مزه انارس خُو نید

بختیاری یکیه ‏ بخت ایر یارس بُو

ارکه وایک نبوون‏ هفت و چهارس خُو نید

پیایل و زنگل ایلم همه چی افتو و مه

هیچ کس جور خُمون ایل و توارس خُو نید

پیایل و زنگل گپ جور تفنگ ایلن

ار تفنگی نبووه اسب و سوارس خُو نید

برد شیری سر خاکم بونین ار مُردم

تا نگن پشت سرم برد مزارس خُو نید

بوه مو افتو و مه دام و ددم آستاره

هیچ کس چی مو به دنیا کس و کارس خُو نید

یحیی خان فولاد وند

اولین بار بارون دُبد در سال 1841.م. دو تن از روسای فولادوند را به نام کاظم خان و علی محمدخان عنوان نمود. لرد کرزن در پنجاه سال بعد اطلاعات بیشتری از این طایفه بدست می دهد. او طوایف عیسیوند و حاجی وند ، شیلاروند، هبدی و میان کوه و خان جمالی و کاراوند را نیز جزو تیره های این طایفه به حساب آورده است. در صورتی که خانم بیشوب که هم زمان با لردکرزن به ایران آمده بود و از این مناطق دیدن کرده بود اطلاعات مغایر با گفته های لرد کرزن در این رابطه بدست می دهد.

خانم بیشوب که خود از قلعه خان آباد با یحیی خان عیسی وند دیداری داشته، شرح کامل تریاز اوضاع سیاسی و اجتماعی آن طایفه بدست می دهد و درسفرنامه خود می نویسد:

قلعه خان آباد نشمین گاه یحیی خان مشرف به درختان سپیدار، شاه توت، انار، زردآلو چشم اندازی زیبا یی به بینندگان ارائه می داد. ما از سمت راست جاده راه کج کرده و از یک دره تنگ که نهر آبی در آن جریان داشت، در کنار چشمه آبی توقف کردیم...... در ادامه می نویسد: یحیی خان رئیس طایفه فولادوند است که حدود هزار خانوار جمعیت دارد ولی خان مایل است که نفوذ خود را نیز در قلمرو طوایف بُساک و حاجی وند و عیسی وند که حدود بیست و هشت هزار خانوارند گسترش دهد. یحیی خان مردی است میان سال و بلند قامت که دارای دهان گشاد و محاسنی خضاب کرده است. ظاهرا او فرد بسیار باهوشی است. و به مسائلی که مورد علاقه اش باشد توجه بخصوص دارد. وی به تلخی از ظلم و اجحاف عمال دولتی شکایت می کرد و می گفت : که امسال مامورین دولتی در برابر خراجی  که امین السلطان برای قلمرو وی تعیین کرده از وی دریافت کردند.

برگرفته از کتاب حکومتگران بختیاری، مهراب امیری، چاپ اول 1385، انتشارات آنزان و پازی تیگرد

منم بختیاری پاک زاگرس نشین

منم عاشق برنو و اسب و زین

تبارم ز شیران، نَسب از یلان

منم شاه کت بسته را جانشین

منم عاشق مست عطر چویل

منم عاشق بانگ و کوچ رحیل

من از نسل مردان تبارم اصیل

به میدان جنگ رستم بی بدیل

منم عاشق نغمه های زلال

به غم گاریو و به شادی بلال

منم عاشق کوه و دشت و شلال

منم بختیاری به فر و جلال

منم بختیاری پاک زاگرس نشین

منم عاشق برنو و اسب و زین

به وقت نبرد و به هنگام جنگ

تفنگم به دست و قطارم فشنگ

منم بختیاری منم مرد جنگ

بمیرم به نام و نمانم به ننگ

     کیان ارثی(کیانرسی)             چهارلنگ بختیاری        

1- محمدجعفری

2- باباجعفری

3- عالی جعفری

4- هرکول(هرکل)

5- غریب وند

6- ایش گشاس

7- اسفراین

8- بوربور

9-برون

10- پوستین به کول

11- تمبی

12- سندلی

13- سیلان

14- ورمهمید

15- گل گیری

16-گریچه    

17- عالی وند

18-استکی

19- سهونی

20-شیخ

21-عاشوروند

22-گشتیل                   

    ایل موگهی(مغویی)چهار لنگ بختیاری  

1- خواجه 

2- بیوگویی

3- خونگیری

4-   شیاسی  

5-کیماس

6- مهدور

7- دوسی

8- شیرازی

9- باوا شمس الدین

10-چرم

11- هلیل

12- سله چین

13- گزی

14- حسوی (حسامی)

15-مری

16-خونه خویی

17- مور

18- مازای

19-سادات شیوخ    

عمله جات:

1- اورک

2- مورمونی

3- گورویی

4- گشول

5- باوه

6- برون

تقسیم بندی ایل بختیاری

    ایل بزگ بختیاری به دو شاخه هفت لنگ و چهارلنگ تقسیم می شود که این دو شاخه خود به چندین طوایف تقسیم بندی می شود. بختیاری هفت لنگ ها شامل:

1- دورکی، که متشکل از بامدی(بابااحمدی)، رواتی، گندلی(قندعلی)، زراسوند،

2- بهداروندها: منجزی، راکی، ململی، شهنی،

3- بابادی باب: عالی پور،میرکائد(میرقائد)، آرپناهی، مُدملیل

4- دینارونی:بویری، گورویی، نوروزی، عالی محمودی، سهید(سعید)سرقلی و اورک می باشد.

بختیاری چهارلنگ نیز به پنج طایفه تقسیم می شود که شامل: محمود صالح، ممیوند(میوند)، کنورسی(کیان ارثی)، زلقی(زلکی) و موگویی(مغویی) می باشد.